नेपाल र चीनले जारी गरे संयुक्त विज्ञप्ति, चीन-नेपाल मैत्री औद्योगिक पार्ककाे पीडीए गर्न सहमत
काठमाडौं । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको चीन भ्रमणको उच्चस्तरीय भेटवार्तापछि दुवै देशले संयुक्त विज्ञप्ति जारी गरेका छन् ।
मंगलबार प्रधानमन्त्री ओलीले चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ, चिनियाँ समकक्षी ली छ्याङ, चिनियाँ राष्ट्रिय जनकंग्रेस (एनपीसी)का अध्यक्ष झाव लेजी लगायतसँग बेइजिङमा भेटवार्ता गर्नुभएकाे थियाे ।
चीनकाे औपचारिक भ्रमणमा रहनुभएका प्रधानमन्त्री ओली र चिनियाँ समकक्षी लीको उपस्थितिमा नेपाल र चीनबीच विभिन्न समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर भएकाे थियाे । भेटवार्तामा भएका समझदारी लगायत विषय समेटेर नेपाल र चीनले मंगलबार साँझ १२ बुँदे संयुक्त विज्ञप्ति जारी गरेका हुन् ।
नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीकाे चीन भ्रमणले द्विपक्षीय सम्बन्धको विकासमा नयाँ गति दिएको चीनकाे ठहर छ ।
दुई देशका नेताहरू सौहार्दपूर्ण र मैत्रीपूर्ण वातावरणमा कुरा भएकाे र चीन-नेपालको सम्बन्धलाई सुदृढ र प्रगाढ बनाउने र पारस्परिक हितका अन्तर्राष्ट्रिय तथा क्षेत्रीय मुद्दाहरूबारे गहिरो आदानप्रदान गरेको तथा व्यापक विषयहरूमा सहमतिमा पुगेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।
तत्कालीन राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले सन् २०१९ मा चीनको भ्रमण र अन्य उच्चस्तरीय भ्रमणहरूले २ देशबीचको मैत्रीपूर्ण सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउन योगदान पुर्याएको दुवै पक्षकाे ठहर छ । चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले २०१९ मा नेपालको भ्रमण गर्दा सम्बन्धलाई ‘विकास र समृद्धिका लागि दीर्घकालीन मैत्रीपूर्ण रणनीतिक सहकार्य’मा स्तरोन्नति गरिएकाे र यी सम्बन्धले नेपाल-चीन सम्बन्धलाई नयाँ ऐतिहासिक चरणमा पुर्याएको दुवै पक्षकाे ठहर छ ।
हालैका वर्षहरूमा दुवै देशका नेताहरूको रणनीतिक र दूरदर्शी मार्गनिर्देशनमा व्यावहारिक सहकार्यका क्षेत्रमा उल्लेखनीय उपलब्धिहरू हासिल भएका र तिनले दुवै देशका जनतालाई प्रत्यक्ष लाभ पुर्याएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।
सन् २०२५ मा चीन नेपाल कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनाको ७०औं वार्षिकोत्सवलाई विशेष र सम्झनलायक बनाउन दुवै पक्षबीच गहन छलफल भएकाे बताइएकाे छ । दुवै पक्षले यस अवसरलाई उपयोग गरी नेताहरूले प्राप्त गरेको महत्त्वपूर्ण साझा समझदारीलाई कार्यान्वयनको गतिमा अझ तिव्रता दिने, उच्चस्तरीय आदानप्रदान कायम गर्ने, राजनीतिक आपसी विश्वास बलियो बनाउने, र विविध क्षेत्रहरूमा आपसी लाभदायक सहकार्यलाई गहिरो बनाउने र विस्तार गर्ने सहमति जनाएका छन् ।
दुवै पक्षले एकअर्काको मुख्य चासोका विषयमा दृढ समर्थन जारी राख्ने सहमति जनाएका छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभा संकल्प २७५८ लाई स्मरण गर्दै नेपालले एक चीन नीतिप्रति आफ्नो दृढ प्रतिबद्धता दोहोर्याएको छ । नेपालले चीन सरकार नै चीनको सम्पूर्ण प्रतिनिधित्व गर्ने एक मात्र कानूनी सरकार भएको मान्यता राख्दै ताइवान चीनको अभिन्न भूभाग रहेको कुरा पुनः दोहोर्याएको छ ।
नेपाली पक्षले सिजाङ चीनको आन्तरिक मामिला भएको स्मरण गर्दै नेपालले आफ्नो भूमिमा चीनविरुद्ध कुनै पनि अलगाववादी गतिविधि हुन नदिने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ ।
चिनियाँ पक्षले मित्रता, सत्यनिष्ठा, आपसी लाभ र समावेशिताको सिद्धान्तमा प्रतिबद्धता जनाउँदै छिमेकमा मित्रता र साझेदारीको नीति कायम राख्ने प्रतिबद्धता दोहोर्याएको छ । चीनले नेपालको स्वतन्त्रता, सार्वभौमसत्ता र भूखण्डीय अखण्डताको रक्षा गर्ने दृढ प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । चीनले नेपालको स्वतन्त्र राजनीतिक र सामाजिक व्यवस्था र राष्ट्रिय परिस्थिति अनुकूल विकास मार्गको सम्मान र समर्थन गरेको जनाएको छ । नेपाल सरकारले राजनीतिक स्थायित्व कायम गर्न र आर्थिक तथा सामाजिक विकासको प्रवर्द्धन गर्न गरेको प्रयासको उच्च प्रशंसा गर्दै चीनले नेपाली जनताको समृद्ध नेपाल, सुखी नेपालीको राष्ट्रिय आकांक्षा शीघ्र साकार होस् भन्ने कामना पनि गरेको छ ।
नेपालले चीन स्थापनाको ७५औं वार्षिकोत्सवका लागि चिनियाँ पक्षलाई हार्दिक बधाई दिँदै नयाँ युगमा चीनले प्राप्त गरेको उल्लेखनीय उपलब्धिहरूको उच्च प्रशंसा गरेको छ । चीनले समाजवादी आधुनिक राष्ट्र निर्माण गर्ने र चिनियाँ शैलीको आधुनिकताबाट राष्ट्रिय पुनरुत्थान प्राप्त गर्ने प्रयासलाई नेपाली पक्षले समर्थन जनाएको छ ।
दुवै पक्ष संयुक्त रूपमा सञ्चालित कार्यक्रमहरू, परियोजनाहरू र गतिविधिहरूको समापनका साथै हस्ताक्षर गरिएका सम्झौताहरू, सहमति भएका र गरिएका निर्णयहरूको समयमै र द्रुत कार्यान्वयन सुनिश्चित गर्न सहमत भएका छन् । दुवै पक्षले आ-आफ्ना विकास रणनीतिहरूको तालमेललाई बलियो बनाउन र अझ गहिरो र अझ ठोस उच्च गुणस्तरको बेल्ट एण्ड रोड सहयोगलाई पछ्याउन सहमत भएका विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।
दुवै पक्षले सरकार, राजनीतिक दल, व्यवस्थापिका र सबै तहमा निकट द्विपक्षीय संलग्नता जारी राख्ने, शासन सम्बन्धी अनुभव आदानप्रदान गर्ने र सहकार्य सुदृढ गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।
दुवै पक्षले विकास रणनीतिहरूलाई सुमधुर बनाउन, र उच्च गुणस्तरको बीआरआई सहकार्यलाई अझ गहिरो र ठोस बनाउन सहमति जनाएका छन् । दुवै पक्षले ट्रान्स हिमालयन बहुआयामिक कनेक्टिभिटी नेटवर्क निर्माण र दुई सरकारबीच बेल्ट एण्ड रोड सहकार्यको फ्रेमवर्क निर्माण गर्ने विषयमा जतिसक्दो चाँडो एमओयूमा हस्ताक्षर गर्न तयार रहेको जनाएका छन् ।
दुवै पक्षले नेपाललाई भूपरिवेष्ठित मुलुकबाट भूजडित मुलुकमा रुपान्तरण गर्नका लागि बन्दरगाह, सडक, रेलमार्ग, उड्डयन, पावर ग्रिड र दूरसञ्चार जस्ता क्षेत्रमा दुई देशबीचको सम्पर्कलाई सुदृढ गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।
चीनको सहयोगमा अरनिको राजमार्ग मर्मतसम्भार आयोजनाको चौथो चरण र हिल्सा-सिमिकोट सडक आयोजनालाई संयुक्त रूपमा अगाडि बढाउन, काठमाडौं चक्रपथ सुधार परियोजनाको दोस्रो चरण कार्यान्वयन गर्ने दुवै पक्षबीच सहमति भएको छ ।
जिलोंग-केरुङ-काठमाडाैं क्रस-बोर्डर रेलमार्गको सम्भाव्यता अध्ययनलाई स्थिर रूपमा अघि बढाउने र कार्य बैठक आयोजना गर्ने सहमति भएको छ । चीन-नेपाल रेलवे सहयोगमा नवौं कार्य बैठक आयोजना गर्ने योजना बनाएका छन् । चिनियाँ पक्षले नेपाललाई रेलमार्ग क्षेत्रका व्यावसायिकहरूलाई तालिम दिन सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ ।
जिलोङ-केरुङ-रसुवागढी बन्दरगाह, झाङ्मु-कोदारी बन्दरगाह, पुलान-यारी बन्दरगाह र लिजी-नेचुङ (कोरला, मुस्ताङ) बन्दरगाहको सुचारु र व्यवस्थित सञ्चालनको दुवै पक्षले प्रशंसा गरेका छन् ।
टोखा-छहरे सुरुङमार्गको सम्भाव्यता अध्ययनको चीन सहयोग परियोजना स्वीकृत स्याफ्रुबेसी-रसुवागढी राजमार्गको मर्मतसम्भारको आयोजनालाई अगाडि बढाउने क्रममा दुवै पक्षले राजमार्गमा रहेका अवरोध हटाउने र त्यसपछिको निर्माण कार्यलाई तीव्रता दिने र यी आयोजनाले दुई देशबीचको कनेक्टिभिटीको स्तर अभिवृद्धि गर्ने सहमति भएकाे छ ।
सन् २०१९ मा चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङको नेपाल भ्रमण र नेपाल भ्रमणका क्रममा दुवै पक्षले गरेको प्रतिबद्धतालाई स्मरण गरेका छन् ।प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली सन् २०१८ मा चीन जाँदा सहमति भएका नेपालमा कोशी आर्थिक करिडोर, गण्डकी आर्थिक करिडोर र कर्णाली आर्थिक करिडोर गरी तीनवटा उत्तर–दक्षिण करिडोरको विकासका लागि सहयोगको सम्भावनाबारे अध्ययन गर्ने लगायत परियोजना अघि बढाउन पनि दुई पक्ष सहमत भएका विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।
दुवै पक्षले व्यापार आदानप्रदानलाई सुदृढ गरी दुईतर्फी व्यापारको स्तर र मात्रा बढाउने सहमति गरेका छन् । चीनले नेपाली कृषि उत्पादनहरूको निर्यात विस्तार गर्न स्वागत गरेको छ । नेपाली पक्षले व्यवसायिक वातावरण सुधार गर्ने र चिनियाँ लगानीकर्ताहरूलाई सहयोग उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता जनाएकाे छ । दुवै पक्ष प्रवेश बन्दरगाहको विकासलाई सुदृढ गर्ने, भन्सार निकासी र दुईतर्फी यात्रामा सहजीकरण गर्ने, द्विपक्षीय आर्थिक तथा व्यापारिक सहयोग प्रवर्द्धन गर्न र सीमा क्षेत्रको सामाजिक तथा आर्थिक विकासलाई प्रवर्द्धन गर्न सहमत भएका छन् ।
सन् २०२४ मा द्विपक्षीय व्यापार प्रवर्द्धन गर्न र दुवै देशका सीमानाबासीको जीविकोपार्जन सहज बनाउन महत्वपूर्ण रहेका १४ वटा परम्परागत चीन-नेपाल सीमा व्यापार नाकाको पूर्ण सुचारु र सामान्य सञ्चाल गर्न चीनसँग समझदारी भएको छ । त्यसका आधारमा नेपाली पक्षले थप द्विपक्षीय र अन्तर्राष्ट्रिय बन्दरगाह खोल्ने सम्भावनाबारे विचार गर्न चिनियाँ पक्षलाई आग्रह गरेको छ । चिनियाँ पक्षले मुस्ताङको कोरलामा चीनको सहयोगमा इनल्याण्ड क्लियरेन्स डिपो र एकीकृत जाँच चौकी निर्माणमा सहजीकरण गर्ने जनाएको छ ।
दुवै पक्षले चीन र नेपालबीचको नागरिक उड्डयन सम्बन्धको विकासको कदर गर्दछ र बजारको मागलाई ध्यानमा राख्दै चिनियाँ सहरहरू र नेपाली शहरहरू जस्तै पोखरा र लुम्बिनीबीच हवाई मार्ग र उडानहरू खोल्न दुवै पक्षका हवाई यातायात उद्यमहरूलाई समर्थन र प्रोत्साहन दिने जनाएका छन् ।
चीन-नेपाल ऊर्जा संयुक्त कार्यान्वयन संयन्त्रको प्लेटफर्मलाई निरन्तरता दिने, ऊर्जा क्षेत्रमा सहयोगलाई अझ गहिरो बनाउने र नयाँ ऊर्जामा आदानप्रदानको खोजी गर्ने छन् । चीनको सहयोगमा जिलोङ-केरुङ-रसुवागढी–चिलिमे २२० केभी क्रस बोर्डर विद्युत प्रसारण लाइनको सम्भाव्यता अध्ययनलाई तीव्रता दिन दुवै पक्ष तयार भएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । दुबै पक्षले दुई देशका दूरसञ्चार अपरेटरहरू बीचको सहयोगलाई निरन्तरता दिन र सीमापार भूमि तारहरूसँग सम्बन्धित मर्मत र विस्तार परियोजनाहरू सञ्चालन गर्न सहमति जनाएका छन् ।
नेपालले मदन भण्डारी विज्ञान तथा प्रविधि विश्वविद्यालयको थप विकास गर्ने र दमक, झापामा खेलकुद रंगशाला र डडेल्धुराको अमरगढी सिटी हल कम्प्लेक्समा खेलकुद रंगशाला निर्माण गर्न चिनियाँ पक्षलाई आग्रह गरेको छ । साझा विकासलाई प्रवर्द्धन गर्न दुवै पक्षले अर्थतन्त्र र व्यापार, कनेक्टिभिटी, पूर्वाधार, लगानी, कृषि, उद्योग, स्वास्थ्य, विपद् राहत र गरिबी निवारण जस्ता क्षेत्रहरूमा व्यावहारिक सहयोगलाई अझ गहिरो बनाउने सहमति गरेका छन् ।
दुई पक्षले व्यापार प्रवर्द्धन सहयोगसम्बन्धी समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गरेकोमा स्वागत गरेका छन् । द्विपक्षीय व्यापारको स्तर र स्तरलाई उचाल्न व्यापार आदानप्रदानलाई थप सुदृढ पार्ने उनीहरुकाे विश्वास छ ।
चिनियाँ पक्षले बजार र व्यापारिक सिद्धान्तका आधारमा नेपालमा लगानी र व्यापार गर्न चिनियाँ उद्यमहरूलाई आफ्नो समर्थन दोहोर्याएको छ । नेपालले व्यापार वातावरण सुधार गर्न र चिनियाँ उद्यमहरूलाई नेपालमा लगानी गर्न सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ ।
दुवै पक्ष चीन-नेपालमैत्री औद्याेगिक पार्कको आयोजना विकास सम्झौतामा जतिसक्दो चाँडो हस्ताक्षर गरी औद्योगिक पार्क निर्माण र सञ्चालनको प्रारम्भिक कार्यलाई प्रवर्द्धन गर्न सहमत भएका छन् ।
नेपाललाई अतिकम विकसित देशमध्येको एक भएकाले शतप्रतिशत भन्सार सीमामा शून्य महशुल उपचार दिएकोमा नेपाली पक्षले चीनको प्रशंसा गरेको छ । चीनले नेपाललाई उच्च गुणस्तरका कृषि उत्पादनहरू जस्तै नेपाली घाँस, बिरुवाबाट उत्पादन हुने औषधीय सामग्री र चियाटो चीनको निर्यातलाई थप विस्तार गर्न स्वागत गरेको छ।
कृषि, पशुपालन र मत्स्यपालनमा सहयोगलाई अझ प्रगाढ बनाउन दुवै पक्ष सहमत भएका विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । दुवै पक्ष वन, वन्यजन्तु संरक्षण र जैविक विविधता संरक्षणका क्षेत्रमा आदानप्रदान र सहयोगलाई सुदृढ गर्न र उपयुक्त समयमा चीन-नेपाल वन कार्य समूहको पाँचौं बैठक बोलाउन सहमत भएका छन् ।
चीन-नेपाल सीमा लामो समयदेखि सीमांकन गरिएको र दुई देशबीचको मित्रताको बन्धन र सहयोगको पुलको रूपमा काम गर्ने दुवै पक्षको ठहर छ । दुवै पक्ष चीन-नेपाल सीमाको संयुक्त निरीक्षण गर्न र चीन-नेपालबीच सीमा व्यवस्थापन प्रणालीसम्बन्धी सम्झौतालाई चाँडो लागू गर्नका लागि काम गर्न सहमत भएका छन् । दुई देशबीच सीमा व्यवस्थापन र सहयोगको स्तरलाई माथि उठाउन तीन तहको सीमा सम्पर्क प्रणाली स्थापना गर्ने प्रोटोकलमा परामर्श जारी राख्न दुवै पक्ष सहमत भएका छन् ।
चीनले साइबर अपराध विरुद्ध लड्ने क्षेत्रमा तालिम र प्रहरी आपूर्तिमा सहयोग लगायत क्षमता अभिवृद्धि मार्फत नेपाललाई आफ्नो क्षमता अनुसारको सहयोग उपलब्ध गराउन इच्छुक रहेको जनाएको छ ।
नेपाल भ्रमण वर्ष २०२५ को प्रवर्द्धनात्मक गतिविधिलाई चीनमा आयोजना गरेकोमा चीनले स्वागत गरेको छ । थप चिनियाँ पर्यटकलाई नेपाल भ्रमण गर्न प्रोत्साहन गर्ने पनि चीनले प्रतिबद्धता जनाएको छ । दुई पक्ष सन् २०२५ मा नेपालमा चिनियाँ चलचित्र महोत्सव आयोजना गर्न सहमत भएका छन् ।
चीनले प्रस्ताव गरेको ग्लोबल डेभलपमेन्ट इनिसिएटिभमा नेपाल दृढतापूर्वक समर्थन र सक्रिय रूपमा सहभागी भएको छ । ग्लोबल डेभलपमेन्ट इनिसिएटिभको मित्र समूहमा नेपालको सहभागितालाई चीनले स्वागत गरेको छ र नेपालसँग साझा विकासको दृष्टिकोणलाई प्रवर्द्धन गर्न तत्पर रहेको जनाएको छ ।
दुवै पक्षले स्वास्थ्य क्षेत्रको सहकार्यलाई सुदृढ गर्ने सहमति जनाएका छन् । बीपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पतालमा बोन म्यारो ट्रान्सप्लान्ट सेवा परियोजना छिटो सम्पन्न गर्न सहमत भएका छन् ।
दुवै पक्षले युवा, शिक्षा, संस्कृति, पर्यटन, र जनस्तरको आदानप्रदानलाई अझ गहिरो बनाउने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । चीनले नेपाललाई चिनियाँ भाषा शिक्षामा सहयोग पुर्याउने र नेपाली विद्यार्थीहरूलाई चीनमा अध्ययन गर्न प्रोत्साहन गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ ।
दुवै पक्षले संयुक्त राष्ट्रसंघको नेतृत्वमा रहेको अन्तर्राष्ट्रिय प्रणाली, अन्तर्राष्ट्रिय कानुनद्वारा स्थापित अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्थालाई समर्थन गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।
